Terug naar Weldam

Gisteren was ik op Weldam in Goor. Dat wil zeggen: ik was niet in het imposante kasteel zelf, maar bezocht de rentmeesterij aan de overkant van de toegangsweg. Het kasteel wordt nog particulier bewoond en is sowieso niet vrij toegankelijk. Wat wel mag is rondlopen in de mooie tuin nadat je tuinman wat kleingeld hebt gegeven. Je waant je dan even een achttiende-eeuwse toerist die de cicerone in ruil voor een rondleiding een paar muntjes toestopt.

Maar ik kwam dus niet voor het kasteel en had ook geen tijd voor de tuin en de tuinman. Ik kwam voor het archief van het minder imposante huis Wegdam, dat óók in de rentmeesterij werd bewaard. Het was niet de eerste keer dat ik de rentmeesterij bezocht. In november 1995 bracht ik er een dag door om oude stukken in te zien over de familie Van Coeverden, die in de zeventiende eeuw de havezate bewoonde. (Ik was toen nog jong. Het was niet zo dat ik aantrekkelijk was of dat het succes voor het grijpen leek, maar ik had in ieder geval een goeie kop haar.) Eenmaal aan het lezen in de oude stukken werd ik steeds verder de zeventiende eeuw in gezogen. De bewoners van het Wegdam bleken vaak ruzie te hebben gemaakt, niet alleen met de wereld maar ook onderling. Rond 1650 waren de familieverhoudingen zo verstoord, dat de weduwe van Coeverden en haar oudste zoon een rigoureuze scheiding van hun huishoudens moesten doorvoeren om erger te voorkomen. Ze lieten een muur in de zaal en het salet en op zolder optrekken, zodat ze elkaar elkaars aanwezigheid makkelijker konden ontlopen.

Die daverende familieruzie tussen moeder en zoon haalde mijn boek en vanuit dat standpunt bezien was die ene dag in Goor een succes. Maar ik had zo snel moeten werken, dat ik niet alle stukken had kunnen lezen, laat staan dat ik ze helemaal had verwerkt. Eén zinnetje uit een processtuk had ik niet genoteerd maar was wel in mijn hoofd blijven hangen: een terloopse opmerking waaruit ik meende op te maken dat op het Wegdam de Van Coeverdens en hun personeel allemaal samen in één ruimte sliepen. Die mededeling ging me steeds meer fascineren, vooral toen ik een paar maanden geleden besloot een stuk wilde gaan schrijven over het samenleven van adellijke families en dienaren op kastelen. Ik moest terug naar Wegdam.

Maar eerst wilde ik zeker weten of ik die opmerking toch niet ergens had opgeschreven. Met veel moeite lukte het me om mijn oude WordPerfect-bestanden op te sporen en ze weer leesbaar te krijgen. Het zinnetje zat er niet bij. Had ik misschien indertijd een kopie gemaakt van het bewuste stuk of iets op papier gezet? Ik nam kratten met kopieën door die in mijn schuurtje waren opgestapeld. Ik stuitte op honderden kopieën van interessante archiefstukken, nooit uitgevoerde aanzetten voor artikeltjes, knipsels uit kranten, tekeningen van mijn kinderen, mijn echtscheidingspapieren, loonstroken, hypotheekstukken. Maar dat zinnetje dus niet.

Op Wegdam was nauwelijks iets veranderd. De rentmeester van toen werkte er nog, even vriendelijk als 23 jaar geleden. Het archiefstukken over de Van Coeverdens berustten nog altijd in dezelfde kluis, in dezelfde mappen, waarschijnlijk in al die jaren maar één of twee keer bekeken. Ik vroeg inventarisnummers aan en begon te lezen. Er bleken nog veel meer interessante stukken te zijn dan ik indertijd dacht. Eerst zorgde dat voor euforie, voor het verlangen het nu allemaal eens systematisch aan te gaan pakken, maar naarmate de uren verstreken raakte ik de greep op het materiaal steeds meer kwijt. Uiteindelijk las ik nauwelijks meer en bladerde ik alleen nog maar door. Het zinnetje bleef ondertussen zoek.

Heb ik indertijd een passage verkeerd gelezen en is die onjuiste interpretatie in mijn hoofd blijven hangen? Het eerste dossier dat ik gisteren aanvroeg bevatte een zin waarin iemand meedeelt dat hij er niets voor voelt in Goor in een herberg tussen het volk en het vee te moeten overnachten. Zou de herinnering aan die zin in de loop der jaren zijn vervormd en een eigen leven zijn gaan leiden? Zou het zo simpel zijn?

Ik moet dus nog een keer terug naar Weldam, en ook dan heb ik geen tijd voor de tuin.

Advertentie